10 cuốn sách ấn tượng tôi đọc trong nửa năm qua

Chào các bạn, 

Bài viết tuần này sẽ chia sẻ những cuốn sách tôi đã đọc trong vòng 6 tháng qua. Phần lớn là những cuốn sách tôi tranh thủ đọc trước khi ngủ hoặc trên các chuyến bay khi đi hội thảo, hoặc đi thực địa tại châu Á. 

1. “Con đường chẳng mấy ai đi” (The road less traveled) của Tiến sĩ – Bác sĩ Tâm lý M. Scott Peck

Trong cuốn sách Con đường chẳng mấy ai đi, Tiến sĩ M. Scott Peck cho rằng mục tiêu cao nhất trong cuộc sống là trưởng thành về mặt tinh thần và tâm lý. Quá trình này không hề dễ dàng; thực tế, đó là một hành trình dài đầy thử thách, có thể kéo dài suốt đời. 

Mỗi chúng ta đều phải đối mặt với những khó khăn trong cuộc sống, và để vượt qua chúng, ta cần xây dựng kỷ luật tự giác. Như tác giả đã nói: “Nếu không tự rèn mình vào khuôn phép, chúng ta không thể giải quyết được gì. Đặt ra kỷ luật tự giác chặt chẽ, chúng ta có thể giải quyết được hầu hết mọi vấn đề.” Câu nói này thực sự khiến tôi đồng cảm và thấy rất đúng đắn!

Dựa trên những nghiên cứu và kinh nghiệm làm bác sĩ tâm lý trị liệu, Tiến sĩ Peck chỉ ra rằng để tiếp tục tiến bước trên con đường trưởng thành tâm lý, ta cần có bốn công cụ kỷ luật quan trọng: (1) biết trì hoãn ham muốn, (2) nhận lãnh trách nhiệm về những vấn đề trong cuộc sống, (3) tôn trọng sự thật, và (4) biết cân nhắc trước sau.

Tôi muốn nói thêm về công cụ thứ ba: tôn trọng sự thật. Mặc dù nghe có vẻ đơn giản, nhưng thực tế rất ít người trong chúng ta thực sự tôn trọng sự thật một cách tuyệt đối, bởi sự thật thường mang đến nỗi đau.

Theo Tiến sĩ Peck, những vấn đề tâm lý mà chúng ta gặp phải thường có nguyên nhân từ thời thơ ấu và mối quan hệ với cha mẹ. Ông kể rằng, nhiều lúc chúng ta tự dối lòng rằng “cha mẹ yêu thương mình.” Để biện minh cho sự thiếu quan tâm từ cha mẹ, chúng ta tự an ủi rằng họ yêu mình, chỉ là họ quá bận rộn hoặc có những lý do khác khiến họ không thể hiện tình yêu ấy.

Thế nhưng, nếu chúng ta có thể đối diện với sự thật rằng “cha mẹ không yêu ta như ta tưởng”, thì những vấn đề tâm lý sẽ dần được tháo gỡ và ta sẽ cảm thấy tự do hơn. Đôi khi, việc chấp nhận sự thật và dừng biện minh cho người khác sẽ giúp ta giải phóng khỏi những vướng mắc trong tâm trí.

Đây là một cuốn sách vô cùng sâu sắc và thiết thực. Tôi chắc chắn sẽ đọc lại nhiều lần nữa để có thể thấu hiểu hơn về hành trình trưởng thành tinh thần của chính mình!

2. “Power and Progress: Our 1000- year struggle over technology & prosperity” của Tiến sĩ Daron Acemogly và Simon Johnson.

Cuốn sách Power and Progress: Our 1000-Year Struggle Over Technology & Prosperity của Daron Acemoglu và Simon Johnson mang đến một góc nhìn mới về mối quan hệ giữa công nghệ và sự thịnh vượng trong suốt lịch sử loài người. Theo tác giả, mặc dù chúng ta thường nghĩ rằng công nghệ mới luôn dẫn đến sự tiến bộ cho toàn xã hội, thực tế lại không phải vậy. Những tiến bộ về công nghệ không phải lúc nào cũng mang lại lợi ích cho tất cả mọi người, mà thay vào đó, phần lớn chỉ có những nhóm nhỏ, tầng lớp tinh hoa hoặc những người có quyền lực được hưởng lợi.

Tầng lớp này, với quyền lực và ảnh hưởng trong xã hội, thường đưa ra những định hướng phát triển công nghệ mà họ cho rằng sẽ có lợi cho cộng đồng. Tuy nhiên, trên thực tế, những công nghệ này thường chỉ củng cố và gia tăng quyền lực cho chính họ, thay vì phân bổ lợi ích một cách công bằng hơn.

Tác giả cũng phân tích quá trình phát triển của các xã hội và nền kinh tế, từ đó chỉ ra rằng công nghệ có thể giúp cải thiện đời sống nếu được áp dụng một cách công bằng, nhưng khi bị chi phối bởi những nhóm có quyền lực, nó có thể tạo ra sự phân hóa sâu sắc và gia tăng bất bình đẳng. 

Acemoglu và Johnson có cái nhìn khá bi quan về trí thông minh nhân tạo. Hai tác giả cảnh báo rằng nếu không có những nỗ lực chính trị và xã hội để đảm bảo AI được phát triển theo cách có lợi cho tất cả mọi người, công nghệ này có thể tạo ra một xã hội mà những người kiểm soát nó—chẳng hạn như các công ty lớn hoặc các tập đoàn mạnh—sẽ thu được toàn bộ lợi ích, trong khi những người khác, đặc biệt là những người có mức thu nhập thấp, sẽ bị bỏ lại phía sau.

Thông qua cuốn sách, Acemoglu và Johnson kêu gọi sự thay đổi trong cách chúng ta nhìn nhận công nghệ và sự phát triển, nhấn mạnh rằng để đạt được một xã hội phát triển bền vững, cần có sự tham gia của tất cả các tầng lớp, không chỉ những người giàu có và quyền lực. 

3. “Người ăn chay” của nhà văn Han Kang

Người ăn chay của Han Kang là một cuốn tiểu thuyết khiến người đọc phải suy nghĩ rất nhiều về những lựa chọn, sự phản kháng và sự tự do. Câu chuyện xoay quanh nhân vật Yeong-hye, một người phụ nữ sống trong sự đàn áp suốt cuộc đời.

Từ nhỏ, cô bị gia đình, đặc biệt là cha, ép buộc phải sống theo những chuẩn mực và mong muốn của người khác. Trong mắt chồng cô, Yeong-hye là “người đàn bà bình thường nhất thế gian,” đơn giản đến mức chả có gì để mà hiểu.

Một ngày, Yeong-hye quyết định ăn chay, không phải vì lý do sức khỏe mà như một hình thức phản kháng mạnh mẽ với cuộc sống mà cô đã bị áp đặt. Ăn chay là cách cô tìm kiếm tự do, và khẳng định danh tính bản thân. Cô muốn thoát khỏi sự kiểm soát của người khác và khát khao trở thành một cái cây – một biểu tượng của sự tự do và kết nối với thiên nhiên.

4. “The Invention of Good and Evil” của Tiến sĩ Hanno Sauer

The Invention of Good and Evil (Sự Sáng Tạo về Thiện và Ác) của Hanno Sauer là một hành trình khám phá lịch sử phát triển của đạo đức con người kéo dài suốt 5 triệu năm. Cuốn sách giải thích cách các giá trị như “thiện” và “ác” hình thành và thay đổi theo thời gian, gắn liền với những biến chuyển về sinh học, văn hóa, và xã hội.

Theo tác giả, con người từ rất sớm đã phát triển khả năng hợp tác để tồn tại và phát triển. Ông giải thích rằng việc sống cùng nhau trong các nhóm lớn đòi hỏi sự tin tưởng và những quy tắc chung, bao gồm cả việc xử phạt những hành vi gây tổn hại đến sự đoàn kết của cộng đồng.

Một điểm thú vị là ông đề cập đến khái niệm “tự thuần hóa” (self-domestication) của con người, tương tự như cách chúng ta thuần hóa động vật. Theo thời gian, con người dần giảm bớt các hành vi hung hăng và trở nên dễ dàng sống hòa thuận hơn. Quá trình này không chỉ giúp xây dựng các mối quan hệ bền chặt mà còn là nền tảng để hình thành các hệ thống đạo đức phức tạp trong xã hội hiện đại.

5. “Hiểu cơ thể khi uống thuốc” của tác giả Park Han-seul

Cuốn sách Hiểu cơ thể khi uống thuốc của Park Han-seul là một cẩm nang thực tế, giúp người đọc hiểu rõ hơn về cách sử dụng thuốc hiệu quả. 

Nếu bạn tò mò vì sao bác sĩ yêu cầu bạn phải uống thuốc đủ liều và đúng giờ hoặc nên làm gì nếu chẳng may quên uống thuốc một hôm, thì đây là cuốn sách bạn cần đọc. Sách giải thích rất rõ cách các loại thuốc hoạt động trong cơ thể và hướng dẫn cách uống thuốc đúng cách để phát huy tối đa tác dụng.

Ngoài ra, sách cũng giúp bạn hiểu rõ bản chất của một số bệnh hay gặp như là tiểu đường, đột quỵ, huyết áp cao, vân vân. 

6. “Điều kỳ diệu của tiệm tạp hoá Namiya” của nhà văn Higashino Keigo 

Nếu bạn đang muốn đọc một cuốn tiểu thuyết nhẹ nhàng, dễ chịu nhưng sâu sắc, thì đây là cuốn sách dành cho bạn. Điều Kỳ Diệu Của Tiệm Tạp Hóa Namiya của Higashino Keigo là một câu chuyện sâu sắc và đầy cảm hứng về tình người và những mối liên kết kỳ diệu vượt thời gian. 

Câu chuyện bắt đầu với ba chàng trai trẻ vô tình lẩn trốn vào một tiệm tạp hóa cũ đã bỏ hoang. Tại đây, họ phát hiện những lá thư từ 32 năm trước gửi đến, nhờ tư vấn cho những khó khăn trong cuộc sống. Dù miễn cưỡng, họ quyết định trả lời và bất ngờ nhận ra rằng những lá thư hồi âm có thể tác động đến cuộc đời của người gửi trong quá khứ.

Mỗi lá thư trong tiệm tạp hóa không chỉ phản ánh những băn khoăn, trăn trở của các nhân vật mà còn nhắc nhở rằng sự lựa chọn trong cuộc sống phụ thuộc vào chính bản thân mỗi người. Và đôi khi, một lời khuyên nhỏ chân thành cũng có thể trở thành ánh sáng dẫn lối cho người khác trong những lúc khó khăn nhất. 

7. “Đại dương đen” của Tiến sĩ Đặng Hoàng Giang

Đại Dương Đen của Đặng Hoàng Giang là một tác phẩm nhân văn sâu sắc về căn bệnh trầm cảm, mang đến cái nhìn cận cảnh về nỗi đau và sự đấu tranh của những người mắc phải căn bệnh này trong một xã hội còn nhiều định kiến. Cuốn sách chia thành hai phần:

Phần 1 của cuốn sách kể lại 12 câu chuyện đời thực, đầy cảm xúc và u ám. Các nhân vật thuộc nhiều lứa tuổi, nghề nghiệp và hoàn cảnh khác nhau, và đều phải chiến đấu với trầm cảm, rối loạn lo âu, và những tổn thương tinh thần sâu sắc khác. Các câu chuyện làm nổi bật sự cô lập và khó khăn mà người trầm cảm gặp phải khi không được thấu hiểu hay hỗ trợ từ gia đình và xã hội. Đọc phần 1, chắc chắn bạn sẽ rơi nước mắt. 

Phần 2 cung cấp kiến thức và phương pháp trị liệu để người đọc hiểu thêm về căn bệnh này, đồng thời truyền tải thông điệp về sự đồng cảm và hỗ trợ thay vì phán xét. Tác giả nhấn mạnh rằng trầm cảm có thể xảy ra với bất kỳ ai và cần được nhìn nhận như một vấn đề sức khỏe cần sự quan tâm và thấu hiểu.

8. “Tìm mình trong thế giới hậu tuổi thơ” của Tiến sĩ Đặng Hoàng Giang 

Cuốn sách Tìm mình trong thế giới hậu tuổi thơ của Đặng Hoàng Giang là một hành trình khám phá sâu sắc tâm lý và cảm xúc của những người trẻ, những người mang trong mình nhiều vết thương tâm hồn từ gia đình và xã hội.

Tác giả đã gặp gỡ, lắng nghe những câu chuyện chân thật, đôi khi đến mức “trần trụi,” từ những người trẻ đang tìm kiếm sự thấu hiểu và ý nghĩa trong cuộc sống của họ. Đọc sách, chắc chắn sẽ có lúc bạn rơi nước mắt và tìm thấy chính bản thân mình trong những câu chuyện của các nhân vật trong sách. 

Tôi tin rằng, cuốn sách không chỉ dành cho những người trẻ mà còn mang lại bài học quý giá cho các bậc phụ huynh. Sách nhấn mạnh tầm quan trọng của sự kết nối giữa cha mẹ và con cái, giúp phá vỡ những khoảng cách vô hình trong gia đình.

Theo tác giả, sự thấu hiểu và lòng trắc ẩn có thể giúp chữa lành những tổn thương, mang đến sự tự do và bình yên trong tâm hồn cả hai thế hệ.

9. “Cult of the Irrelevant: The Waning Influence of Social Science on National Security” của Tiến sĩ Michael Desch

Cựu Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Robert M. Gates đã kêu gọi việc huy động tài nguyên trí thức để đối phó với các thách thức an ninh của nước Mỹ. Nhưng như Michael Desch phân tích trong cuốn sách này,  khoảng cách giữa các nhà nghiên cứu quan hệ quốc tế và các nhà hoạch định chính sách Mỹ ngày càng lớn.

Trong cuốn sách này, Michael Desch chỉ ra rằng, trong thời kỳ chiến tranh, nghiên cứu khoa học xã hội thường được định hướng và sử dụng để giải quyết các vấn đề thực tiễn của nước Mỹ.  Nhưng khi hòa bình trở lại, các học giả lại quay về với các công trình nghiên cứu ít liên quan đến thực tế chính trị và an ninh Mỹ.

Trong thời bình, khoa học xã hội, đặc biệt là khoa học chính trị, thường tập trung vào các nghiên cứu mang tính học thuật, sử dụng những phương pháp luận định tính phức tạp (để đảm bảo scientific rigor) mà không quan tâm liệu những công trình này có thể áp dụng vào chính sách an ninh quốc gia như thế nào.

Tác giả chỉ ra rằng các học giả ngày nay thường chỉ tham gia vào nghiên cứu cơ bản, và hy vọng những nghiên cứu này sẽ ảnh hưởng gián tiếp đến quá trình hoạch định chính sách. Nhưng như tác giả phân tích, những hy vọng này không thực tế. 

10. “Cái Giá Của Đặc Quyền – Áp Lực Từ Cha Mẹ Và Lợi Thế Vật Chất Đang Tạo Ra Một Thế Hệ Bất Hạnh Và Mất Kết Nối Như Thế Nào?” của Tiến sĩ Madeline

Cuốn sách Cái Giá Của Đặc Quyền – Áp Lực Từ Cha Mẹ Và Lợi Thế Vật Chất Đang Tạo Ra Một Thế Hệ Bất Hạnh Và Mất Kết Nối Như Thế Nào? của tiến sĩ Madeline Levine đề cập đến tác động tiêu cực của sự kỳ vọng và áp lực từ cha mẹ đối với thế hệ trẻ, đặc biệt là những gia đình có điều kiện vật chất tốt. Tác giả chỉ ra rằng, mặc dù trẻ em trong những gia đình này có nhiều lợi thế vật chất và cơ hội, nhưng điều đó không đồng nghĩa với việc chúng hạnh phúc hay thành công về mặt tinh thần.

Tiến sĩ Levine phân tích cách mà những kỳ vọng quá cao từ cha mẹ, cùng với sự tập trung vào thành tích và sự hoàn hảo, đang tạo ra một thế hệ trẻ cảm thấy căng thẳng, bất an và thiếu kết nối với bản thân cũng như người xung quanh. Những áp lực này dẫn đến các vấn đề như trầm cảm, lo âu, và cảm giác cô đơn, mặc dù các em có mọi điều kiện vật chất để phát triển.

Thông qua cuốn sách này, tác giả muốn gửi một lời nhắn nhủ tới các bậc cha mẹ rằng sự yêu thương, hỗ trợ tinh thần và việc tạo ra không gian để trẻ em tự do phát triển quan trọng hơn bất kỳ đặc quyền vật chất nào.

Hi vọng bạn sẽ thấy bài giới thiệu sách này hữu ích. Cảm ơn bạn đã ghé đọc blog! Chúc bạn đọc sách vui!

Trương Thanh Mai