Vì sao bạn mãi không học được tiếng Anh!

Có nhiều bạn đọc blog muốn tôi viết một bài về phương pháp học tiếng Anh, làm sao để học giỏi tiếng Anh. Thật sự, học tiếng Anh không phải là chủ đề yêu thích của tôi. Phần vì tôi không có bí quyết gì cao siêu trong việc học ngoại ngữ cả. Phần vì có rất nhiều blogger, sách báo viết về đề tài này rồi. Ngoài ra, thời buổi ngày nay, sách vở tài liệu học tiếng Anh rất nhiều và rất dễ tiếp cận. Chỉ cần một chiều đi dạo quanh phố Đinh Lễ, bạn có thể mua được cả thùng sách tự học tiếng Anh cho mọi trình độ. Hay chỉ cần vào Youtube, bạn có thể xem được cả tá phim bằng tiếng Anh. Câu hỏi đúng không phải là “Làm sao để học được tiếng Anh”. Trong thời đại mọi thứ dễ dàng như ngày nay, câu hỏi phải là “vì sao cơ hội và điều kiện để học ngoài ngữ rất nhiều và dễ tiếp cận, nhưng bạn không thể học được tiếng Anh”. Bài viết này không chỉ cho bạn các “mẹo” học tiếng Anh (vì có quá nhiều người viết rồi, bạn cứ google là ra hết), mà chỉ ra những hiểu lầm và nguỵ biện khiến bạn không thể chinh phục được ngôn ngữ này.

Thứ nhất, tôi rất chán nghe lý do này “em rất muốn học tiếng Anh, nhưng không thể dành được thời gian học”. Cho tôi nói thật nhé, bạn nói “rất muốn” nhưng lại không tìm được thời gian thì chắc chắn là bạn chỉ muốn nửa vời. Nếu ước muốn của bạn thật sự cháy bỏng thì bạn có thể tìm được thời gian, dù chỉ một chút xíu thôi cho tiếng Anh. Nếu bạn quá bận rộn thì đâu cần phải dành hai, ba tiếng một ngày để học. Một vài phút vẫn còn hơn là không phút nào mà. Bạn có thể dành mười lăm, hai mươi phút nghỉ trưa mang từ mới ra học. Bạn cũng có thể đọc một bài báo tiếng Anh ngắn khoảng ba mươi phút trước khi đi ngủ. Bạn cũng có thể viết từ mới/cấu trúc câu dưới dạng flash cards và mang theo người. Mỗi lần phải đợi tàu xe, hay xếp hàng ở ngân hàng, bạn có thể mang ra học. Bạn cũng có thể download các bài nghe trên VOA hoặc BBC (ví dụ VOA special English hay BBC six minutes có nhiều bài nghe ngắn và chậm cho những bạn còn ở trình độ sơ đẳng) vào ipad/điện thoại hoặc các loại máy nghe nhạc khác để học bất cứ khi nào có thời gian. Tôi không tin là bạn có thể bận đến mức không dành nổi năm, mười phút tiếp xúc tiếng Anh hàng ngày. Nếu bạn dành được nửa tiếng online đọc facebook, chát với bạn bè, và đọc các bài báo giật gân trên mạng, thì không có cớ gì bạn có thể không bỏ được từng ấy thời gian học tiếng Anh. Lại nữa, nhiều bạn nói “đi làm về mệt lắm, muốn học nhưng không thể học được”. Lại nguỵ biện! Như tôi đã nói ở trên, nếu đi làm về bạn vẫn có đủ năng lượng để đi chơi với bạn bè/xem phim/đọc báo thì hai mươi đến ba mươi phút học tiếng Anh không thể làm bạn …ngất xỉu đâu! Có một câu nói mà tôi rất thích “nếu bạn thật sự muốn, bạn sẽ tìm cách. Nếu không muốn, bạn sẽ tìm lý do”. Nếu bạn nghĩ bạn muốn học tốt tiếng Anh mà không thể dành được thời gian học, thì chắc là bạn phải nghiêm túc đánh giá lại mong muốn của bạn.

Thứ hai, có nhiều người nói “em muốn học tiếng Anh nhưng không học được vì không có…năng khiểu”. Tôi rất chán nghe hai chữ “năng khiếu”. Tôi không phủ nhận mỗi cá nhân có một thiên hướng khác nhau. Nhưng nếu ý định của bạn không phải là trở thành một nhà ngôn ngữ học hay nhà phân tích văn học bằng tiếng Anh, mà bạn muốn sử dụng tiếng Anh để giao tiếp, viết email trong công việc, để đi du học, bạn không cần phải có tài năng bẩm sinh để làm được điều đó. Nếu một người có thiên hướng ngôn ngữ chỉ mất một ngày để hiểu được một mảng cấu trúc/ngữ pháp nào đó, và bạn phải mất vài ngày/vài tuần luyện tập và thực hành mới sáng tỏ được, thì cũng có sao. Một ngày, một tuần, một tháng có quan trọng gì, quan trọng là bạn không bỏ cuộc, học chăm chỉ, thường xuyên thì nhất định bạn sẽ tiến bộ. Thật ra khi nghe ai đó nói không có năng khiếu nên không học được tiếng Anh thì tôi chỉ nghĩ là người đó đang nguỵ biện cho sự lười của mình.

Thứ ba, tôi rất ngạc nhiên vì nhiều người muốn đi tắt đón đầu trong việc học tiếng Anh. Có bạn hỏi tôi có bí quyết nào để nói và viết thành thạo tiếng Anh trong ba tháng/sáu tháng/ một năm không. Chắc chắn là không! Không có sự kỳ diệu ấy trong cuộc sống đâu. Để thành thạo một thứ tiếng đòi hỏi ở bạn sự kiên trì và luyện tập thường xuyên. Nếu bạn học hết sức mình trong vòng sáu tháng, và sau đó bỏ bê sáu tháng sau, thì những gì bạn học được trong sáu tháng đầu sẽ tiêu tan hết. Vì học ngôn ngữ cần thời gian lâu dài, bạn nên bắt đầu học luôn và ngay bây giờ. Lại nữa, bản thân hai chữ “thành thạo” đã có vấn đề rồi. Tôi đã học tiếng Anh hơn hai mươi năm rồi, nhưng không bao giờ cảm thấy thật “thành thạo”. Đôi khi tôi vẫn loay hoay tìm cách diễn đạt câu cú trong bài viết sao cho phù hợp. Khi gừi bài cho thầy, thầy vẫn sửa lỗi và diễn đạt lại câu của tôi sao cho hay hơn, chuẩn mực hơn.

Hãy nghĩ thế này, nếu bạn bắt tay học hôm nay, mười năm nữa bạn sẽ không hối tiếc “giá mà mình đã học tiếng Anh cách đây mười năm”. Hãy nghĩ nếu bạn học mỗi ngày một chút, thì mười năm bạn sẽ tích luỹ được lượng kiến thức thế nào. Học PhD đã rèn luyện cho tôi cách suy nghĩ như thế: kiến thức không bao giờ đến một cách dễ dàng và đơn giản, ta cần phải làm việc hàng ngày, mỗi ngày một chút. Kiến thức sẽ tích tụ dần dần, và đến một ngày bạn sẽ nhận ra bạn đã học được nhiều đến thế nào.

Thứ tư, tôi luôn tròn mắt kinh ngạc khi có bạn đổ trách nhiệm…học giỏi tiếng Anh lên thầy cô giáo. Không có thầy cô giáo nào có đủ sức mạnh nhào nặn lên một học sinh giỏi, nếu học sinh đó lười biếng. Nếu trước ngày đến giờ học tiếng Anh (trên lớp, ở trung tâm tiếng Anh hoặc gia sư riêng), bạn lấy vở ra đọc lại những gì được dạy ở buổi học trước, thì đúng là bạn sẽ mãi “dốt” tiếng Anh. Để bài giảng có hiệu quả, bạn cần phải tự đọc, tìm hiểu thêm, làm thêm bài tập liên quan đến bài giảng. Thậm chí, bạn nên học mỗi ngày trong khoảng thời gian giữa hai buổi học (xin nhấn mạnh lại lần nữa: nếu bạn không có thời gian giữa hai buổi học, bạn chỉ cần học mỗi ngày một chút, mười, mười lăm, ba mươi phút còn hơn là không phút nào).

Thứ năm, có bạn hỏi tôi “liệu có phương pháp nào để em có thể giao tiếp thành thạo, mà không cần tập trung học ngữ pháp được không?”. Tôi xin cam đoan rằng không. Để nghe, nói, đọc và viết tốt, bắt buộc bạn phải hiểu ngữ pháp. Nếu ngữ pháp của bạn yếu, bạn sẽ nói và viết một cách vụng về, gây khó hiểu cho người khác. Nếu bạn học tiếng Anh vì mục đích công việc, bạn càng cần phải nắm vững ngữ pháp. Thử tưởng tượng một email gửi cho đối tác có ngữ pháp vụng về. Bạn biết hậu quả rồi đấy! Nếu có trung tâm tiếng Anh nào quảng cáo như thế này “bạn mất gốc ngữ pháp tiếng Anh, mà muốn giao tiếp trôi chảy trong…năm tháng, chúng tôi có thể giúp bạn”, bạn đừng tin! Họ chỉ muốn thu tiền của bạn thôi. Tôi có quan điểm rằng học gì thì học phải luôn nắm vững cái gốc, muốn giao tiếp tiếng Anh tử tế, chắc chắn bạn phải học ngữ pháp cẩn thận.

Vậy tôi đã học tiếng Anh thế nào? Bí quyết của tôi chỉ gói gọn trong vài chữ “chăm chỉ, bền bỉ”. Hi vọng bạn không thất vọng khi đọc đến đây! Vì là dân chuyên Anh từ cấp hai, nên gần như tôi học tiếng Anh mỗi ngày. Bạn có thể nói “Mai học chuyên Anh thì nói làm gì, bí quyết của bạn đâu có áp dụng với người không chuyên”. Vậy tôi sẽ chia sẻ với bạn bí quyết tôi học tiếng Pháp, ngôn ngữ tôi đang học để phục vụ công việc nghiên cứu trong tương lai nhé. Mùa hè tôi tham gia một khoá học tiếng Pháp ở trường, chỉ một tuần một buổi. Tôi có một cuốn vở chính để ghi bài giảng trên lớp, và một cuốn vở phụ để ghi từ mới. Mỗi ngày tôi dành khoảng một tiếng để tự học ở nhà (hôm nào không có thời gian thì tôi học ít hơn. Tuần tới là tôi bắt đầu kỳ học mùa thu của năm thứ hai, chắc chắn tôi không thể dành nhiều thời gian cho tiếng Pháp được). Tôi làm bài tập về nhà, học từ mới, nghe lại đoạn hội thoại trong sách giáo khoa. Tôi cố gắng nghe không nhìn sách trước, và cố luận xem họ nói gì, rồi sau đó mới giở sách ra đối chiếu. Ngoài ra, tôi tự viết những đoạn văn ngắn sử dụng cấu trúc đã học, và nhờ thằng bạn biết tiếng Pháp trong văn phòng sửa cho. Tôi cũng nghe nhạc và bản tin tiếng Pháp để quen với giọng Pháp (bây giờ tôi chưa hiểu được gì nhiều, nhưng tôi cho đó là cách tạo môi trường cho mình). Nếu không tự học hàng ngày, thì chắc chắn tôi sẽ không thể tiến bộ được nếu chỉ lên lớp một tuần một buổi. Đấy, bí quyết của tôi chỉ là chăm chỉ, bền bỉ, tự học mà thôi!

So với thời chúng tôi học tiếng Anh, các bạn trẻ bây giờ có cơ hội và điều kiện tốt hơn hẳn. Vấn đề là bạn có tự giác và kỷ luật không mà thôi! Tôi xin nhấn mạnh lại điều này: ngôn ngữ cần sự kiên trì, bền bỉ, và cần sự tiếp xúc thường xuyên, nên nếu bạn muốn học tiếng Anh, hãy bắt đầy luôn và ngay. Mỗi ngày mười phút cũng được. Đừng để mười năm sau bạn hối tiếc chép miệng “giá mà mình đã học tiếng Anh từ mười năm trước”. Thời gian trôi qua, chúng ta không bao giờ trẻ lại để học tiếng Anh đâu!

Cảm ơn bạn đã đọc bài chia sẻ của tôi và chúc bạn thứ hai vui vẻ!

Thanh Mai